Hepimizin medyada izlediği gibi tüketicinin ulaşmakta zorlandığı yaş sebze meyve fiyatlarını, zincir marketler de indirim haberlerini duyuyoruz. Bir yandan da bahçesinde ürünü kalmış üretici haberlerini duyuyoruz. Bir yandan da İran dan ithal marul gibi yeşillik ithalatı haberlerini duyuyoruz. Tüm bunlar hem üretici, hemde tüketici açısından oldukça kafa karıştırıyor. MARKETLERİ boykot etmek, fiyatları boykot etmek SEBZE MEYVE bazlı GIDA fiyatlarında düşüş sağlamak için yeterli bir adım değildir.
5957 sayılı yasa ile hâl dışı GIDA ALIM satım yetkisi verilen TÜCCARLAR sadece marketlere değil, pazaryerlerine de mal getiriyor. Piyasada TEKELLEŞME ye sebeb olan, hem hâl deki komisyoncu ya hem markete hem manava hem pazarcı ya fiyatı dikte eden, yaş sebze meyve de KAYITDIŞILIĞI yapan bu HAL DIŞI tüccar yapılardır. Arz ve talep hâl dışında oluşturulur ise fiyat denetimi, GIDANIN güvenliği ve güvenilirliği nin sağlanması imkansız hale gelir. TEKELLEŞME kaçınılmaz olur. Zaten pazaryerlerine, pazar esnafına, marketlere faturasız, künyesiz, mal sevk edenlerin geldikleri son aşama bizlerin içinde olduğumuz HÂL SİSTEMİNİN YIKILMASIdır. Bizler hâl esnafı olarak kayıtlı, her tür denetime tabi olan, hasat öncesi üreticinin yanında olan, fiyat oluşumunda üretici ve tüketici yi koruyanlarız. Eğer hallerde olması gereken TAHSİS dağıtımını ve işletimini 5957 sayılı kanun ile yetkilendirilen tüccarlara bırakır iseniz TEKELLEŞME ZİNCİRİ kaçınılmaz olacaktır. Artık bundan sonra şirketler eli ile üretilen, ithal edilen ürünlerin küçük üreticilerce üretilen ürünleri ezip geçeceğini öngörmemek gaflettir. İktidar ve muhalefetin destek verdiği bu tüccarlar bizim içinde olduğumuz hâl sistemini kötüleyerek ORGANİZE TARIM SANAYİ BÖLGELERİ PROJELERİNİN, YENİ HÂL YASASININ, SÖZLEŞMELİ ÜRETİM YASASININ, SEBZE MEYVE DAHİL TÜM GIDA SİSTEMİNİN TEKELLEŞTİRİLMESİNİN ÖNÜNÜ AÇMAYA ÇALIŞIYORLAR.
Herkes bilmelidir ki büyük kentlerde örneğin İzmirde kente giren her 100 kg sebze meyvenin 10 kg'ı hâle girmekte, 90 kg'ı da hâl dışından girmektedir. İnanmıyor iseniz her şehrin hâline giren sebze meyve miktarını, şehrin nüfusu ile karşılaştırın. Bu KAÇAĞIN sebebi haller değildir.
Bu KAÇAĞIN en önemli sorumlusu BELEDİYELERDİR. BELEDİYELERİN TÜMÜ HÂL DIŞI TEKELLEŞTİRİLEREK SATILAN KAÇAK SEBZE MEYVE NİN ÖNLENMESİNDEN SORUMLUDUR.
1-Acilen yasadan HÂL İÇİ ve HÂL DIŞI TÜCCAR tanımı KALDIRILMALIDIR. Yerine sadece HÂL İÇİ KOMİSYONCU tanımı bırakılmalıdır.
2- Hal Kayıt Sistemine İSTİSNASIZ tüm aracı parekendeciler ( Pazarcı, market, avm ler) ve üreticiler kaydedilmelidir.
3-Şehre giren her sebze meyvenin hâle giriş zorunluluğu olmalıdır.
...........
“Hal Dışı Tüccar” sayısı 2.525 iken şu an itibariyle 9.271 olmuştur.

Daha önce kayıtlı sıfat sayısı 31.896 iken 68.872 olmuştur.

11 Yılda Hal Dışı Tüccar sayısı ~%267 artarken, Hal İçi Tüccar sayısı %36 artmıştır.

Yaklaşık yıldan yıla değişen 48-55 milyon ton yaş sebze ve meyvenin piyasadaki en büyük tedarikçileri olmuşlardır.

Yani bu tüccarlar Karar mercii olmaya, raf ile çiftçi arasındaki fiyatı etkilemeye başlamışlardır.

Biliyoruz ki .TARIM ŞURASI 30-31 ocak 2025 tarihinde Antalya 'da yapılıyor. Bu şurada alınan kararların takipçisi olacağız. HÂL KOMİSYONCULARI temsilcileri olarak bizlerde bulunmak isterdik!!! Ama davet edilmedik 

Bilinmelidir ki Hâl sistemi Anadolu'da 600 yıllık geleneğin sonucunda oluşmuş bir sistemdir. Pazaryerleri de bu sistemin olmazsa olmazıdır. Bu sistem yıkıldığında artık geriye dönüşü olmayan yola girilmiş olunacaktır.

Hatice ZEYBEK
Zir. Yük. Müh.